Vandaag een hele dag door mogen brengen op Castle Bridge. ’s Morgens met de metro een groot stuk van New York doorkruist. Maar ja, daar merk je niks van, zo onder de grond. En dan, na een minuut of veertig, sta je ineens voor de deur van de school. Wat bijzonder om dit te mogen meemaken!
Zonder al te veel verwachtingen vooraf heb ik het allemaal op mij af laten komen. De start met een half uur samenzang met de hele school. Daarna de mooie woorden van Jose en vervolgens verwachtingsvol de klassen in, met de vragen rondom eigenaarschap in mijn achterhoofd. Welk eigenaarschap zie ik? Bij de kinderen? Bij de leerkrachten?
Het viel mij op, dat er enorm werd ingezet op het welbevinden van de leerlingen. Gezien de sociale status van een groot deel van deze leerlingen – met 10% ouders ‘in prison’ – zeer begrijpelijk. De werkvorm project time geeft kinderen volop de gelegenheid om zelf keuzes te maken die hun welbevinden bevorderen. Maar zit er wel voldoende diepgang in dat wat de kinderen doen gedurende deze activiteit? Op het eerste gezicht zou je zeggen van niet. Kinderen zijn niet echt doelgericht bezig en kunnen niet goed aangeven, wat ze exact aan het doen zijn. Als je iets verder kijkt, zie je, dat de leerkracht wel degelijk die verdieping aanbrengt in de vragen hij stelt aan de leerlingen. Prachtig om te zien hoe Jose door de vragen die hij stelt, kinderen helpt om een diepere laag aan te boren in hun denken en bewustere keuzes te laten maken bij het voltooien van hun project. Van de interventies die Jose doet, is het overgrote deel raak. Wat een fantastische leerkracht! Met zijn vragen zorgt hij ervoor, dat zijn leerlingen een diepere laag van bewustwording aanboren over waarmee ze bezig zijn. En, heel knap, hij stelt vooral vragen in plaats van dat hij antwoorden geeft. Hij stelt de vragen en de kinderen worden uitgedaagd om na te denken over de antwoorden. Uitgangspunt daarbij is het proces en niet zozeer het product. Daarvan kan ik nog veel leren, aangezien het productgericht denken bij mij nog steeds diep geworteld is. Hier zie ik een leerkracht, die met zijn vragen, op een heel natuurlijke manier eigenaarschap bij de leerlingen neerlegt.
Eigenaarschap zie ik daarna ook terug in de team meeting, die wij als publiek bij mogen wonen. De leerkrachten zijn elk verantwoordelijk voor een onderdeel van het project en laten elkaar horen, hoe zij na hebben gedacht over het vervolg van het project. Duidelijk is, dat zij veel tijd hebben gestoken in het voorbereiden van hun onderdeel. Duidelijk is ook, dat deze leerkrachten intrinsiek gemotiveerd zijn om juist op deze school te werken. Die motivatie zorgt er volgens mij voor, dat leerkrachten het eigenaarschap als vanzelfsprekend oppakken. Is het zo, dat het willen werken op deze school, met deze populatie, als vanzelfsprekend zorgt voor eigenaarschap? Het lijkt erop, dat dit zo is. Maar is er meer nodig, dan motivatie alleen? En kun je dit stimuleren? En door vertalen naar de leerling? Vragen waarop ik de komende schoolbezoeken een antwoord hoop te krijgen. Ik heb mooie aanzetten gezien. Ik hoop op meer van dergelijke ervaringen om een echte structuur in te kunnen gaan herkennen. Morgen naar The Neighborhood School. Ik ben benieuwd en heb er weer zin in.

Toen ik aan het eind van de laatste vakantieweek op school een rondje maakte om te kijken of alle lokalen weer netjes, mooi en efficiënt waren ingericht, zag ik in vier van de vijf lokalen, dat dit helemaal het geval was. In één lokaal stonden op de vrijdag voor de eerste schooldag echter nog geen tafels en stoelen. Dat vond ik vreemd, want de collega’s van de betreffende groep waren al wel enkele dagen op school geweest. Wat was hier aan de hand? Het bleek, dat mijn collega’s hadden besloten, om de inrichting van de klas op de eerste schooldag samen met de kinderen te gaan bedenken. Dit hadden ze niet zomaar bedacht, maar was een suggestie van een onderzoeker van het Centrum voor Ervarings Gericht Onderwijs (CEGO), onderdeel van de Universiteit van Leuven, die bij ons op school een betrokkenheidsonderzoek heeft uitgevoerd. Het gezamenlijk inrichten van de leeromgeving, zou leiden tot een veel grotere betrokkenheid van de kinderen in de les. Op maandag, de eerste lesdag, hebben de kinderen in gezamenlijk overleg voorwaarden opgesteld en hún klas naar hun eigen wensen ingericht. Een prachtig proces!

Op OBS Uilenspiegel zijn motivatie, betrokkenheid en eigenaarschap belangrijke begrippen. We gaan ervan uit, dat intrinsieke motivatie leidt tot een grotere betrokkenheid van kinderen. Als kinderen gemotiveerd en betrokken zijn, komen zij veel gemakkelijker tot leren. Als je ze dan ook nog verantwoordelijkheid geeft over hun eigen leerproces of, zoals in dit geval, inrichting van hun leeromgeving, zit het met die betrokkenheid en het ontstaan van eigenaarschap wel goed.

Als leidinggevende ben ik op zoek naar manieren om eigenaarschap zoals in het voorbeeld hierboven te vertalen naar het niveau van de leerkracht. Hoe kan ik leerkrachten hierin faciliteren en inhoudelijk ondersteunen? En hoe kan ik leerkrachten ondersteunen die het moeilijk vinden om eigenaarschap op te pakken of eigenaarschap aan hun leerlingen te geven? Ik ben heel nieuwsgierig of ik op de CES scholen antwoorden kan vinden op de bovenstaande vragen.